Paradoks niezamierzonych konsekwencji

Paradoks niezamierzonych konsekwencji: Od niewidzialnej ręki do efektów odwrócenia w naukach społecznych – grant badawczy Narodowego Centrum Nauki, 2014-2017, kierownik projektu:
dr Adriana Mica

Problem niezamierzonych konsekwencji uważany jest za centralne zagadnienie socjologii i ekonomii. Wielokrotnie stwierdzano jego kluczowe znaczenie dla nauk społecznych. W socjologii zinstytucjonalizowane zostało zainteresowanie niezamierzonymi konsekwencjami działania społecznego, natomiast w ekonomii rozwijano problematykę niezamierzonych konsekwencji działań ludzkich, ale nie ludzkiego planowania. Celem badania jest analiza tradycyjnych oraz najnowszych koncepcji i ujęć "paradoksu niezamierzonych konsekwencji” (Max Weber) w naukach społecznych, a szczególnie w socjologii i ekonomii.

Głównym przyjętym podejściem badawczym jest przegląd i analiza teorii, ram pojęciowych i najnowszych podejść krytycznych wobec paradoksu niezamierzonych konsekwencji w naukach społecznych. W projekcie śledzona jest instytucjonalizacja i historia dwóch dominujących ujęć zagadnienia niezamierzonych konsekwencji: tezy o niespodziewanym – efekcie odwrócenia oraz o niewidzialnej ręce – ładzie spontanicznym w ekonomii. Analiza historii rozwoju tych dwóch paradygmatów wzbogacona będzie dyskusją nad aktualnymi próbami pojęciowego rozwiązania paradoksu oraz podejmowanych programów jego krytyki.